ÇERNOBİL FELAKETİ

ÇERNOBİL FELAKETİ

Beyaz Rusya idari sınırı ile Dinyeper Nehri yakınlarında bulunan  Sovyetler Birliği'ne bağlı Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti' nin Pripyat şehri yakınlarındaki Çernobil Nükleer Santralinde Uluslararası Nükleer Olay Ölçeği' ne göre bugüne kadar meydana gelmiş en büyük nükleer kazalardan biri 26 Nisan 1986'da gerçekleşti.

Kaza 4 numaralı reaktörde yapılan sistem testi esnasında başlamıştır. Test esnasında ani ve beklenmedik bir güç dalgalanması sonucu nükleer çekirdekte erime meydana gelmiştir. Tutuşma ile çıkan yangın bulutu atmosfere yükselerek, santralin kurulu olduğu Pripyat bölgesi başta olmak üzere, serpinti bulutu olarak geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Bu radyoaktif serpinti ülkemizi oradan da tüm Avrupa’yı etkisi altına almıştır.

2016 yılında kazanın gerçekleştiği Çernobil Nükleer Santrali, reaktörün üstünü örtecek şekilde (275 metre genişliğinde, 108 metre uzunluğunda ve 36 bin ton ağırlığındaki) çelik bir kalkanla örtüldü. Bu kalkanın 100 yıl boyunca radyoaktif sızıntıyı engellemesi bekleniyor. Sökme ve temizlik faaliyetleri için, çelik çadırın içine 100 metre uzunluğunda iki köprü sistemi yapılıp, üzerine ray döşendi. Böylece vinç yardımıyla sökülecek reaktör parçalarını vagonlarla dışarı taşımak mümkün oldu ve reaktör parçaları atık olarak gerekli tedbirler alınarak depo edildi.

Türk Tabipler Birliği'nin "Çernobil Nükleer Kazası Sonrası Türkiye'de Kanser" başlıklı raporunda, Çernobil nükleer reaktör kazası ile Karadeniz bölgesindeki kanser vakaları arasındaki ilişki incelenmiştir. Rapora göre Çernobil' deki patlama sonrasında oluşan radyoaktif bulutların 3 Mayıs 1986’da Marmara' ya, 4-5 Mayıs günleri Batı Karadeniz' e, 6 Mayıs günü Çankırı üzerinden Sivas' a, 7-9 Mayıs tarihlerinde Trabzon-Hopa' ya ulaştığı, 10 gün sonra da tüm Türkiye' ye radyoaktif parçacıkların yayıldığı belirtilmektedir. Çalışma sonucunda, Hopa’ da kanser görülme sıklığı ile kanser nedeniyle ölümlerin, Türkiye’nin diğer coğrafi alanlarına göre daha fazla görülmesi olasılığının, araştırılmaya değer bir durum olduğunun ortaya çıktığı ifade edilmektedir. Rapor, elde edilebilen veriler ışığında, bölgede Çernobil nükleer kazası ile gerek kanser olgu sayıları, gerekse kanserden ölümlerle ilgili kanıta dayalı nedensel bir bağlantı kurmanın olanaklı görünmekte olduğunu kabul ederek, bu konuda kesin sonuca varmak için daha ayrıntılı araştırmalar yapılması gerekliliğini vurgulamaktadır.

Çernobil felaketi, Uluslararası Nükleer Olay Ölçeği’ nde en yüksek sınıflandırma oranı olan 7 ile ölçeklendirilmiştir. Bu sınıfta ölçeklendirilen yalnızca iki nükleer felaket bulunmaktadır. Bunlardan birisi Çernobil felaketi, diğeri ise 2011 yılında meydana gelen Fukuşima I Nükleer Santrali kazalarıdır.  Çernobil, maliyeti ve kayıpları açısından tarihin en kötü iki nükleer felaketinden birisidir. Kaza sonrası 500.000' den fazla işçi nükleer kazada olay yerinde müdahalede bulunmuş ve birçoğu radyasyona maruz kalarak yaşamını yitirmiştir. Meydana gelen kazada ölü sayısı net bir şekilde ortaya konulamamıştır. Ukrayna' nın Çernobil bölgesi aradan geçen yıllara rağmen asla eskisi gibi olmamış, hayalet şehir olarak anılmaktadır.

Son olarak yaptığım araştırmalarda bölgede son durum hakkında birbiriyle oldukça çelişen haberler okuyorum, en son “Ukrayna’daki yangının ardından Radyoaktif bulutlar Kiev’e ulaştı ve insanlara “Evinizde kalın, camınızı, kapınızı, bacanızı kapatın; baş ağrısı yapabilir, mide bulantısı yapabilir” diye uyarılar yapılmıştı ancak bugün yangınla ilgili bile net bir bilgi yok. Bu olayın da hızla akan zaman ve değişen gündem arasında kaybolup gitmesi, unutulması / unutturulması olası..

Ayrıca bu yazıyla birlikte Çernobil felaketinin 34.yıl dönümünü de anmış oluyoruz. Başta yaşamını bu uğurda kaybeden Çernobil Nükleer Santrali çalışanları olmak üzere radyasyona maruz kalarak hayatını yitiren yüzbinlerce insan için Allah’tan rahmet diliyorum.

Aşkın MISTIK

Çevre Yüksek Mühendisi

ECOSYS ÇEVRE KOORDİNATÖRÜ

Kaynakça

https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87ernobil_Facias%C4%B1#cite_note-1

"Çernobil nükleer santrali çelik kalkanla örtülüyor". Euronews. euronews.com. 14 Kasım 2016. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2019.

"Çernobil'in reaktörüne çelik kalkan". BBC. bbc.com. 14 Kasım 2016. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2019.

Türk Tabipleri Birliği: Çernobil Nükleer Kazası Sonrası Türkiye'de Kanser

Çernobil Nükleer Kazası Sonrası Türkiye'de Kanser, Türk Tabipleri Birliği, Nisan, 2006, s.65

                                                                                                                                                          AŞKIN MISTIK